Читать онлайн книгу "Các dân tộc Nam Á. Ngôn ngữ, Di cư, Hải quan"

Cаc d?n t?c Nam А. Ng?n ng?, Di c?, H?i quan
Andrey Tikhomirov


Cu?n sаch k? v? ng?n ng?, d?n t?c, cаc phong tr?o di c? c?a cаc d?n t?c Nam А, v? cаch c?ng d?ng Nam А phаt sinh, v? s? h?nh th?nh t?n ng??ng, phong t?c, nghi l?, nghi l?. Nhi?u ngu?n l?ch s? v? d?n t?c h?c c?a cаc th?i di?m khаc nhau cо li?n quan. Ng? phаp ng?n g?n c?a m?t s? ng?n ng? Nam А d??c cung c?p.





Cаc d?n t?c Nam А

Ng?n ng?, Di c?, H?i quan



Andrey Tikhomirov



© Andrey Tikhomirov, 2020



ISBN 978-5-4498-1636-8

Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero




Cаc d?n t?c Cаc d?n t?c Nam А


Ng??i Nam D?o hay ng??i Cаc d?n t?c Nam А l? t?n ch? nhi?u nhоm s?c t?c ? D?ng Nam А, Ch?u D?i D??ng v? D?ng Phi nоi cаc ng?n ng? thu?c ng? h? Nam D?o.

H? bao g?m cаc th? d?n D?i Loan, da ph?n nhоm s?c t?c ? Malaysia, D?ng Timor, Philippines, Indonesia, Brunei, Madagascar, Micronesia v? Polynesia, Qu?n d?o Cocos (Keeling), ng??i M? Lai ? Singapore cung nh? cаc d?n t?c Polynesia ? New Zealand v? Hawaii, v? nh?ng ng??i phi-Papua c?a Melanesia. Ng??i Nam D?o cung d??c t?m th?y ? mi?n Nam Thаi Lan, cаc khu v?c sinh s?ng c?a ng??i Cham ? Vi?t Nam v? Campuchia, d?o H?i Nam (Trung Qu?c), m?t s? khu v?c ? Sri Lanka, ph?a nam Myanmar, c?c nam C?ng h?a Nam Phi, Suriname, v? m?t s? d?o thu?c Qu?n d?o Andaman. Cаc d?n t?c n?y d??c k?t n?i th?ng qua ng? h? Nam D?o.

Cаc cu?c di c? th?i hi?n d?i khi?n c? d?n nоi cаc ng?n ng? Nam D?o t?i M?, Canada, ?c, Anh Qu?c, H? Lan, T?y Ban Nha, B? D?o Nha, H?ng K?ng, Ma Cao, v? Mauritius cung nh? cаc n??c T?y Nam А,

Cаc gi? thuy?t tr??c d?y cho r?ng ng??i Cаc d?n t?c Nam А cо ngu?n g?c ph??ng b?c, t? d?ng nam Trung Qu?c v? D?i Loan. Tuy nhi?n nh?ng nghi?n c?u m?i cho th?y ng?n ng? Nam D?o cо ngu?n g?c b?n d?a ? Melanesia ho?c D?ng Nam А.

Cаc d?n t?c Cаc d?n t?c Nam А theo ph?n b? d?a l?:

Th? d?n D?i Loan (D?i Loan): ng??i Ami, ng??i Atayal, ng??i Bunun, ng??i Paiwan.

Malay-Polynesia:

Nhоm Borneo: Kadazan-Dusun, ng??i Murut, ng??i Iban, ng??i Bidayuh, ng??i Dayak

Trung v? nam d?ng b?ng Luzon: ng??i Tagalog, ng??i Bicolano

Nhоm Cham: Cаc s?c t?c Cham ? Campuchia, H?i Nam v? Vi?t Nam; ng??i Aceh ? b?c Sumatra, ng??i Gia Rai, ng??i Utsul.

Igorot (Cordillera): Balangao, Ibaloi, Isneg, ng??i Kankanaey.

Lumad (Mindanao): Kamayo, Manobo, Tasaday, T’boli.

Malagasy (Madagascar): Betsileo, Merina, Sakalava, Tsimihety.

Melanesia: ng??i Fiji, ng??i Kanak, Ni-Vanuatu, ng??i Solomon

Micronesia: ng??i Carolinia, ng??i Chamorro, ng??i Palau.

Moken: Myanmar, Thаi Lan.

Moro (Mindanao, qu?n d?o Sulu): ng??i Maguindanao, ng??i Maranao, ng??i Tausug, ng??i Bajau.

B?c ph?n d?ng b?ng Luzon: ng??i Ilocano, ng??i Kapampangan, ng??i Pangasinan, ng??i Ibanag

Polynesia: ng??i Maori, ng??i Hawaii, ng??i Samoa.

Qu?n d?o Sunda—Sulawesi: ng??i M? Lai, ng??i Sunda, ng??i Java, ng??i Bali, ng??i Batak (v? d?a l? g?m c? Malaysia, Brunei, Pattani ? Thаi Lan, Singapore, d?ng v? trung Indonesia).

Bisaya: ng??i Aklanon, ng??i Cebuano, ng??i Hiligaynon, ng??i Waray.

B?ng ch?ng kh?o c? cho th?y cо th? cо li?n h? gi?a cаc n?n van hоa n?ng nghi?p c?a mi?n nam, g?m khu v?c D?ng Nam А v? Melanesia, v?i cаc di ch? d??c bi?t d?n tr??c ti?n ? l?c d?a Trung Qu?c. K?t h?p cаc b?ng ch?ng kh?o c? v? ng?n ng? d?n d?n gi?i th?ch ng?n ng? Nam D?o cо ngu?n g?c ph??ng b?c, t? mi?n d?ng nam Trung Qu?c v? D?i Loan.

Tr??c khi di?n ra s? Hаn hоa, ng??i Cаc d?n t?c Nam А lan xu?ng b? bi?n ph?a nam Trung Qu?c qua D?i Loan v? v?nh B?c B?. Theo th?i gian, Hаn hоa lan r?ng t?i t?t c? cаc qu?n th? Cаc d?n t?c Nam А tr?n d?t li?n, t? thung lung s?ng D??ng T? t?i cаc khu v?c ven bi?n ? v?nh B?c B?, v? quа tr?nh nh? v?y hi?n dang di?n t?i D?i Loan.

Nо th? hi?n ? ch?, cаc ng?n ng? Nam D?o hi?n d??c ph?n lo?i th?nh 10 chi, th? d? cо 9 l? chi Formosa ch? d??c bi?t d?n ? D?i Loan. Nо d?n d?n l?p lu?n r?ng m? h?nh gi?i th?ch t?t nh?t l? s? phаt tаn c?a nh?ng ng??i n?ng nghi?p l? t? D?i Loan d?n cаc d?o D?ng Nam А, Melanesia, v? cu?i c?ng l? Thаi B?nh D??ng. M? h?nh n?y d??c g?i l? «chuy?n t?u t?c h?nh t?i Polynesia» – l? ph? h?p v?i cаc d? li?u cо s?n, n?n d??c quan t?m nhi?u.

Nh?ng nghi?n c?u sinh h?c ph?n t? d? d?n t?i m?t m? h?nh khаc. Nghi?n c?u c?a D?i h?c Leeds v? d??c xu?t b?n nam 2011 trong t?p san Molecular Biology and Evolution (Sinh h?c Ph?n t? v? Ti?n hоa), xаc d?nh r?ng ki?m tra d?ng ADN ty th? cho th?y r?ng ng??i Cаc d?n t?c Nam А d? phаt tri?n trong v?ng d?o D?ng Nam А (ISEA) cho m?t kho?ng th?i gian d?i h?n so v?i d? doаn tr??c d?y, t?i v?ng d??c g?i l? Sundaland.

S? phаt tаn d?n s? x?y ra khi m?c n??c bi?n d?ng v?o h?i 10 Ka BP, d?n d?n di c? t? Philippines sang D?i Loan. T? ti?n c?a ng??i Polynesia d?n cаc qu?n d?o Bismarck c?a Papua New Guinea ?t nh?t l? t? 6 d?n 8 Ka BP. Oppenheimer d? phаc th?o cаch m?c n??c bi?n d?ng l? d?ng ba d?t lu l?t l?n g?y ra cho d?n khi d?t m?c nh? hi?n nay.

Nh?ng phаt hi?n m?i t? T? ch?c B? gen lo?i ng??i (HUGO, Human Genome Organisation) cung cho th?y d?n c? ph?a d?ng ch?u А l? k?t qu? s? ki?n di c? duy nh?t t? ph?a Nam l?n. H? t?m th?y s? t??ng d?ng di truy?n gi?a cаc qu?n th? tr?n to?n ch?u А, v? t?nh da d?ng di truy?n gi?m d?n t? ph?a vi d? Nam d?n mi?n B?c. M?c d? d?n s? Trung Qu?c r?t l?n, nо l?i cо ?t t?nh da d?ng di truy?n h?n so v?i qu?n th? sinh s?ng trong khu v?c D?ng Nam А cо d?n s? nh? h?n.

Di?u n?y cho th?y s? lan t?a c?a van hоa Trung Qu?c x?y ra r?t g?n d?y, theo sau s? phаt tri?n c?a n?ng nghi?p l?a, ch? trong v?ng 10 Ka tr? l?i ng?y nay.

Cо ngu?n g?c t? v?ng d?t hi?n n?m ? ph?a nam Trung Qu?c v? mi?n b?c Vi?t Nam, ng??i Vi?t d? ti?n v? ph?a nam trong ti?n tr?nh kеo d?i h?n hai ngh?n nam d? chi?m l?y cаc v?ng d?t b? bi?n ph?a d?ng bаn d?o D?ng D??ng. D?n t?c Vi?t Nam, hay ng??i Vi?t (th??ng d??c g?i ch?nh xаc l? ng??i Kinh), s?ng ? nh?ng v?ng d?t th?p v? nоi ti?ng Vi?t. Nhоm d?n t?c n?y chi?m ?u th? tuy?t d?i v? van hoа v? ch?nh tr? ? Vi?t Nam.

S? ph?n lo?i hi?n d?i c?a cаc d?n t?c Nam А.

Cаc d?n t?c Nam А:

D?n t?c

D?n t?c Khmer

Ng??i Katuysky

Ng??i Nicobari

Cаc d?n t?c c?a Munda: Munda, Savara, Santal, Ho.

Cаc d?n t?c Mon-Khmer: Bahnar, Bulans, wa, ti?ng Vi?t (ti?ng Vi?t), Ze-Cheng, Khashi, Khmer, Khmu, Lamet, Ma, Mona, Mueong, Palaun, Sedangs, Salmon, Senoy, Sinmun, Sre, Tёro, Tho.

Cаc d?n t?c Katuysky: Bru, Katu, Suai, Taoy.

Ng??i Nicobari.

Munda l? m?t nhоm cаc d?n t?c ? Trung v? D?ng ?n D?. Cаc nhоm nh? cung s?ng ? cаc n??c lаng gi?ng. T?n giаo – Kit? giаo, ?n D? giаo, t?n ng??ng truy?n th?ng. Cаc d?n t?c khаc nhau dang ? cаc c?p d? phаt tri?n khаc nhau. Munda, Santal v? Kho d? phаt tri?n n?ng nghi?p tr?ng tr?t, Savar, Kharia v? Bhumij cо n?ng nghi?p ch?t v? d?t b?ng tay. Nh?ng ng??i nh? Juang v? Birchors g?n d?y d? chuy?n sang n?ng nghi?p. Cаc lo?i c?y tr?ng ch?nh l? l?a, ng?, c?y h? d?u, rau. Cаc ho?t d?ng khаc l? thu th?p, san b?n, dаnh cа v? chan nu?i. Th? c?ng – g?m, ch? bi?n g?, d?t. T?n d? b? l?c d??c b?o t?n trong x? h?i. B?y gi? m?t ph?n c?a mund d??c d?ng hоa b?i cаc d?n t?c l?n c?n, m?t s? d??c s? d?ng. Ni?m tin v?o tinh th?n, s? t?n k?nh c?a t? ti?n, n? th?n m?, m?t tr?i, v?n v?n. Munda, adivasi, l? m?t d?n t?c ? ?n D?. T? ch? d?nh – horoko («ng??i»). Nо thu?c v? nhоm ng??i c?a mund. D?y l? m?t trong nh?ng «b? l?c dang k?» l?n nh?t ? ?n D?. ?ng s?ng ? Bihar v? trong cаc nhоm nh? ? T?y Bengal, bang Orissa v? Madhya Pradesh. H? tuy?n x?ng Kit? giаo, ?n D? giаo v? b?o t?n t?n ng??ng truy?n th?ng. Theo ngu?n g?c, nо cо l? l? d?n s? b?n d?a l?u d?i nh?t c?a ?n D?. Ng?n ng? – Mundari (Mundari-ho), l? th?nh vi?n c?a nhоm Munda. Nо cо ph??ng ng?: kera mundari, nagori, tamar, fraad. Ngh? nghi?p ch?nh l? tr?ng tr?t, hаi l??m v? dаnh cа. T? c?y tr?ng, l?a, ng?, v? c?y h? d?u d??c tr?ng. Nu?i v?t nu?i, l?n, d?, tr?u, b?, b?. Gia s?c d??c s? d?ng nh? s?c m?nh d? th?o. Th? c?ng: g?m, trang s?c, d?t, d?t t? tre v? lа c?. D?ng b?ng tr?n d?ng b?ng cо b? c?c tuy?n t?nh. Ng?i l?ng d??c chia th?nh nhi?u ph?n theo s? l?n sinh. Cо nghia trang gia d?nh, khu r?ng linh thi?ng, d?a di?m cho cаc di?u nh?y nghi l?. Nh? ? l? h?nh ch? nh?t trong k? ho?ch, bu?ng d?n. Cаc v?t li?u d??c s? d?ng trong x?y d?ng nh? – tre, s?y, d?t sеt. Mаi nh? l? m?t mаi nh? hai ho?c b?n d?c l?m b?ng r?m ho?c ngоi. D??i m?t mаi nh?, c? ph?ng khаch v? cui d?u cо th? d??c d?t. Trang ph?c truy?n th?ng cho nam gi?i l? botoys, ch?ng h?n nh? dhoti. Ph? n? m?c m?t m?nh v?i v?i d??ng vi?n m?u qu?n quanh h?ng (lahanga). Th?c ph?m truy?n th?ng l? g?o lu?c, cаc lo?i d?u v? ng?. Cа v? th?t chi?n trong d?u th?c v?t d??c s? d?ng l?m gia v?. D? cо l?nh c?m s?a. Th?c u?ng y?u th?ch l? bia g?o.

Ng??i Nicobari (t? ch? d?nh shom – ng??i) – d?n s? c?a Qu?n d?o Nicobar (?n D?). Duy tr? t?n ng??ng truy?n th?ng, m?c d? cо ng??i H?i giаo v? C? d?c giаo. Ng??i d?n b?n d?a tr?n qu?n d?o Andaman v? Nicobar d??c chia th?nh Nicobarians v? Shompens. Ngh? nghi?p ch?nh l? gi?t m? (khoai m?n, khoai m?, thu?c lа, c? d?a) v? c?u cа. L?n v? g? d??c nh?n gi?ng. D? g?m v? s?n xu?t thuy?n bu?m d?i (l?n d?n 14 m) v?i b? c?n b?ng d??c phаt tri?n. Nh? ? l? nh?ng t?p l?u h?nh tr?n ho?c h?nh ch? nh?t tr?n s?n cao t?i 4,5 m. Cаc ng?i l?ng cо t? 4 d?n 30 t?p l?u nh? v?y v? d??c bao quanh b?i m?t b?c t??ng. Qu?n аo cho nam bao g?m m?t chi?c kh?, ph? n? m?c t?p d? ng?n l?m t? s?i th?c v?t. Quan h? x? h?i d??c d?c tr?ng b?i s? s?p d? c?a h? th?ng x? nguy?n th?y; nh?ng ng??i s?ng sоt c?a ch? d? m?u h? d??c b?o t?n. Cо m?t gi? d?nh r?ng ng??i Nicobari d?n t? Bаn d?o Malacca. Trong s? xu?t hi?n c?a h? cо cаc t?nh nang Mongoloid. Shompens s?ng ? n?i s?u th?m c?a D?i Nicobar coi ng??i Nicobari l? ng??i ngo?i h?nh tinh. H? r? r?ng l? ng??i b?n d?a. Ch?ng kh?ng gi?ng nhau v? m?t nh?n h?c v?i ng??i Nicobari – d?c di?m australoid c?a ch?ng r? r?t h?n, nh?ng ng??i Mongoloid ?t d??c phаt ?m h?n. Ng?n ng? thu?c nhоm Nicobar. D?y l? kar (pu), Trung Nicobar (th?c ra l? Nicobar), v?i cаc ph??ng ng? c?a camort, swing (kutchell), Nankouri, Trinkat, Tetat, Shom Peng, South Nicobar (d? th??ng), Teressa (Teng Long). Ch? vi?t xu?t hi?n v?o th? k? 20. d?a tr?n d? h?a Latin. Ngh? nghi?p ch?nh l? n?ng nghi?p n??ng r?y. Chu?i, du d?, d?a, pandanus, g?o, ng?, cau, khoai m? d??c tr?ng. Phаt tri?n ngh? cа, chan nu?i l?n. Th? c?ng: l?m ca n?, d? g?m, dan r?, chi?u. Gi?a cаc nhоm d?o ri?ng bi?t, giao th??ng s?i d?ng d? d??c ti?n h?nh. Cо m?t chuy?n m?n, m?i h?n d?o s?n xu?t m?t cаi g? dо c?a ri?ng m?nh. V? d?, v?. Chaura l?m g?m, m?c d? d?t sеt d? d??c khai thаc v?. Teressa, v? d?a c? ?y v?. Chaura. Ca n? d??c s?n xu?t tr?n cаc h?n d?o ph?a nam v? trung t?m v? giao cho ng??i mi?n b?c. M?t vai tr? d?c bi?t trong trao d?i n?y ch?i v?. Chaura, ng? t? tr?n cаc tuy?n d??ng th??ng m?i. Khаch t? cаc d?o khаc nhau d? t?p trung t?i d?y. D?nh c? – ch? y?u ? b? bi?n, nh? ? truy?n th?ng – khung cо mаi h?nh nоn bi?n th?nh t??ng. Mаi nh? d??c ph? c?, lа c?, lau s?y. Qu?n аo – m?t cаi kh? (kasat), m?t d?u c?a nо treo t? l?ng xu?ng d?t. B?y gi? qu?n аo qu?c gia d??c thay th? b?ng x? r?ng ki?u Indonesia, cung nh? qu?n short v? аo s? mi ch?u ?u. Th?c an ch?nh l? rau lu?c ho?c h?m, cа, th?t l?n, th?t gia c?m, v?i gia v?. C?y c? d?a kh?ng ch? cung c?p th?c ph?m, m? c?n l? nguy?n li?u cho nhi?u d?i t??ng. M?t mоn an ph? bi?n l? Cuven (bаnh my). Y?u th?ch u?ng nicobartsev – r??u c? Toddy. Nhai tr?u l? ph? bi?n. Trong m?t t? ch?c x? h?i, cаc c?ng d?ng gia d?nh l?n v?n c?n. Ng?i l?ng d??c l?nh d?o b?i ng??i d?ng d?u. H?n nh?n l? m?t v? m?t ch?ng, nh?ng da th? x?y ra trong cаc gia d?nh gi?u cо. M?t phong t?c d?c tr?ng l? Kuwada, t? ti?ng Phаp. couvade – n?, – m?t lo?t cаc phong t?c d?c bi?t d??c th?c hi?n b?i ng??i ch?ng trong khi mang thai, sinh con v? ngay sau khi sinh v?. Ng??i ch?ng ki?ng khem c?ng vi?c, tu?n th? ch? d? an ki?ng, m?c vаy ph? n?, b?t ch??c sinh con, v.v., trong khi ng??i ph? n? chuy?n d? th??ng l?m vi?c v? cham sоc ch?ng. Gi?i th?ch c?n k? nh?t v? phong t?c n?y, d??c d? xu?t b?i nh? khoa h?c ng??i Th?y Si I. Ya. Bakhofen v? d??c phаt tri?n b?i nh? khoa h?c ng??i Nga M. M. Kovalevsky trong cu?n sаch «M?t ti?u lu?n v? ngu?n g?c v? s? phаt tri?n c?a gia d?nh v? t?i s?n», coi Kuwada l? m?t hi?n t??ng dаnh d?u s? chuy?n d?i t? quan h? h? h?ng c?a m?. to the patrilineal (theo ng??i cha): m? t? mang thai v? sinh con, m?t ng??i d?n ?ng, nh? nо d? d??c, ch?ng minh quy?n l?m cha v? quy?n c?a m?t t?i kho?n quan h? cha con.

Nh?ng l?i gi?i th?ch khаc c?a Kuwada d?n t? ni?m tin ma thu?t v? m?i quan h? gi?a h?nh vi c?a ng??i cha v? s?c kh?e c?a m? v? con. Kuwada d??c ch?ng ki?n b?i nhi?u b? l?c ? Ch?u А, Ch?u Phi, Ch?u D?i D??ng v? Ch?u M?, ? Ch?u ?u, ng??i ta bi?t d?n ng??i Basques, v? v?o th?i c? d?i v? ng??i Trung c?, ng??i Scythian, Celts, Tibarenes v? nh?ng ng??i khаc d? bi?t d?n. gi?y ph?t cu?i c?ng tr??c khi sinh con, ng??i v? b? di t? dо. M?t thаng sau khi sinh con, h? kh?ng l?m vi?c v?t v?, ng??i ch?ng th??ng t?m bi?n, t?m r?a, b? coi l? ?m, di d??i m?t chi?c ? v? tu?n theo m?t s? di?u c?m. Ng??i ta tin r?ng vi ph?m c?a h? cо th? g?y h?i cho s?c kh?e c?a d?a tr?. Ch?ng kh?ng th? d??c th?t n?t, v? linh h?n tr? con cung s? b? th?t n?t. Sau khi sinh nh?ng d?a tr? sau d?y, th?i h?n c?a nh?ng di?u c?m k? n?y gi?m xu?ng c?n 1—2 ng?y. Phong t?c t??ng t? d??c t?m th?y ? nhi?u d?n t?c ? D?ng Nam А – v? d?, cаc b? v? dang ch? sinh con v? sinh con ? nh?ng ng?i nh? ri?ng bi?t, v? h? b? coi l? ? u? v?o th?i di?m n?y. Khi tаn t?nh, ch?ng trai tr? th?m nh?p v?o c? d?u nhi?u l?n v?o ban d?m v? c? g?ng vu?t ve c?, trong khi c? dаnh anh ta. N?u anh dau kh?, sau dо, tin v?o s? ki?n nh?n c?a m?nh, c? d?ng ?. T?i s?n truy?n t? cha sang con. K?ch th??c c?a nо d??c xаc d?nh b?i s? l??ng l?n, c?y c?, nh? v? v??n. Ng??i Nicobari th?ch ng?y l?, l?, thi d?u (ch?o thuy?n, d?u v?t qu?c gia), nh?ng cаc cu?c thi kh?ng d??c t? ch?c v? l?i ?ch v??t tr?i. Ng??i Nicobari r?t m? t?n, tin v?o linh h?n, cо nh?ng ? t??ng ho?t h?nh, nh?ng kh?ng cо t?n giаo c?a h?. Ch?n trong l?ng d?t. Cо m?t truy?n thuy?t. Cаch d?y r?t l?u, m?t tr?n l?t d? x?y ra ? qu?n d?o Andaman v? Nicobar. M?t nikobarets d? tr?n thoаt trong m?t cаi c?y, n?i anh ta ng?i cho d?n khi n??c r?i di. Sau dо, anh t?m th?y m?t con chо tr?n c?nh c?y, c?u c? v? l?m v? anh. Nicobar xu?ng t? h?. L?a ch?n th? hai nоi r?ng m?t v? vua Mi?n Di?n d? g?i con gаi di l?u vong, t?m hi?u v? m?i li?n h? kh?ng t? nhi?n c?a c? v?i con chо. ? qu?n d?o Nicobar, c?ng ch?a d? gi?t m?t con chо v? c??i con trai c?a m?nh t? con chо n?y. Nicobar xu?ng t? h?. Do dо cаc kh? v?i du?i.

Shompenes s?ng trong nh?ng t?p l?u nh? kh?ng cо t??ng, ch? cо m?t cаi kh? d??c m?c t? qu?n аo, c?n ph? n? l? vаy. Tr??c d?y, h? kh?ng m?c qu?n аo. Chu?i, d?a, g?u tr?c, th?c v?t khаc v? th?t l?n r?ng d??c ti?u th?.

Cаc d?n t?c Katui l? m?t nhоm cаc d?n t?c li?n quan sinh s?ng ? v?ng n?i mi?n trung Vi?t Nam v? v?ng cao nguy?n ph?a d?ng nam L?o. H? nоi cаc ng?n ng? c?a nhаnh Katuy c?a gia d?nh Mon-Khmer. Nhоm bao g?m Paco s?ng ? Vi?t Nam, cung nh? cаc d?n t?c c?a c? Vi?t Nam v? L?o: Bru (Wankyeu), Suai, Taoy v? Kathu, cung nh? cаc nhоm d?n t?c h?c nh? h?n c?a cаc d?n t?c n?y.

Ng??i Katuy dang tham gia l?m n?ng, san b?n v? dаnh cа, s?ng trong nh?ng ng?i l?ng nh? d??c x?y d?ng xung quanh m?t ng?i nh? chung. V? m?t t?n giаo, h? v?n l? nh?ng ng??i ho?t h?nh, t?n th? cаc linh h?n c?a r?ng, l?a v? t? ti?n.

T? ti?n c?a Vieta v? Myongs hi?n d?i – Lakviet (loyue Trung Qu?c) – l? d?n s? b?n d?a c?a mi?n b?c Vi?t Nam hi?n d?i. H? tаch ra kh?i cаc d?n t?c Vi?t Nam khаc sinh s?ng v?o d?u thi?n ni?n k? th? 1 tr??c C?ng nguy?n. e. l?nh th? c?a mi?n nam Trung Qu?c hi?n d?i v? ti?n v?o l?u v?c s?ng M?u d?.

M?t n?n van hоa Dongshon c? d?i, d??c phаt hi?n trong l?nh th? c?a mi?n b?c Vi?t Nam hi?n d?i, g?n li?n v?i lakvietami. H? cung t?o ra c?c nam c?a t?t c? cаc qu?c gia Vi?t Nam c? d?i – v??ng qu?c Vanlang. Sau dо, h? d??c tham gia b?i cаc b? l?c d?i cо li?n quan c?a Auwyet (Trung Qu?c Ouyue) v? t?o ra m?t nh? n??c chung m?i Aulak – c?t l?i c? x?a c?a t??ng lai c?a Vi?t Nam.

Ngh? nghi?p ch?nh c?a ng??i Vi?t l? n?ng nghi?p. Theo ngu?n g?c, ch?ng d??c li?n k?t v?i cаc b? l?c Zhiao-chi c? d?i, v?n c?n trong thi?n ni?n k? th? 1 tr??c C?ng nguy?n. e. d? t?o ra m?t n?n van hоa cao v? d?c bi?t tr?n l?nh th? D?ng Nam Trung Qu?c v? D?ng B?c D?ng D??ng. Th?nh ph?n d?n t?c c?a d?n s? Vi?t Nam d??c h?nh th?nh do s? pha tr?n l?p di l?p l?i c?a con chаu Jiao-chi v?i cаc b? l?c khаc nоi cаc ng?n ng? khаc nhau: M?n-Khmer, Thаi v? Indonesia. Hi?n nay, cаc d?n t?c Mon-Khmer d??c d?i di?n t?i Vi?t Nam b?i ng??i Campuchia, ho?c Khmer (Khmer), s?ng ? khu v?c l?ch s? c?a Nambo, cung nh? cаc nhоm d?n t?c nh? c?a v?ng n?i Trunbo v? Bakbo. ? Bucco, cаc nhоm c?a t?i cung d??c bi?t d?n d??i t?n ti?ng Trung l? «miao» v? «yao.» Ph?n l?n, cаc d?n t?c M?n-Khmer l? h?u du? c?a d?n s? D?ng D??ng c? d?i. Cаc nhоm d?n t?c thu?c nhоm ng??i Thаi (th?c ra l? ng??i Thаi, ho?c Xi?m, Shai, L?o, v.v.) lan r?ng kh?p Vi?t Nam v?o th?i trung c? t? ph?a b?c v? ph?a t?y; h? s?ng ch? y?u ? bi?n gi?i v?i L?o ? v?ng cao Bacbo. Cаc ng?n ng? Indonesia d??c s? d?ng b?i shamy (tyama) c?a cаc v?ng ven bi?n Nambo v? Trumbo v? cаc nhоm d?n t?c khаc nhau c?a cao nguy?n trung t?m, d??c bi?t d?n trong van h?c d?n t?c h?c tr??c cаch m?ng d??i t?n g?i t?p th? l? m?n m?n (trong ti?ng Vi?t – ti?ng man r? c?a ng??i H?i giаo). H? dang tham gia v?o cаc ho?t d?ng san b?n, c?u cа, n?ng nghi?p. Tr??c dо, th?c d?n Phаp d? duy tr? m?t cаch gi? t?o s? l?c h?u c?a vua M? v? c? g?ng ch?ng l?i h? v?i ng??i Vi?t Nam. ? th?nh ph? Vi?t Nam cung cо ng??i Hoa, ch? y?u l?m ngh? th? c?ng v? bu?n bаn. Trong su?t l?ch s? c?a nо, b?t d?u t? th? k? th? 3. BC e., Vi?t Nam g?n bо ch?t ch? v? m?t van hоa v?i Trung Qu?c.

B?t ch?p s? da d?ng s?c t?c c?a d?n s? Vi?t Nam, nо cо m?t s? th?ng nh?t v? van hоa theo nhi?u cаch t??ng t? nh? van hоa c?a cаc d?n t?c Indonesia. Th?i c? d?i, Lakvieta (loyue) l? m?t ph?n c?a m?t c?ng d?ng da s?c t?c c?a b? l?c Cаch Batvieta (baiyue Trung Qu?c) hay m?t tram (nghia l? nhi?u ng??i) ng??i Vi?t Nam, d??c bi?t d?n t? cаc ngu?n g?c Trung Qu?c c? d?i c?a thi?n ni?n k? th? 1 tr??c C?ng nguy?n. Oe., Ng??i d? nоi cаc ng?n ng? «yue» v? c? ng? trong thi?n ni?n k? II – I tr??c C?ng nguy?n. e. ph?a nam Trung Qu?c t? h? l?u D??ng T?.

Trong cаc ngu?n g?c Trung Qu?c c? d?i, ngo?i Lakviet v? Auviet, nh?ng cаi t?n sau d?y c?a cаc b? l?c Yue-lingual cung d??c nh?c d?n: Dongviet (duneue Trung Qu?c – Bi?t D?ng Yue Yue), Manvieta (Minyue Trung Qu?c – Yue Yue ? v?ng Ming), Namvieta (Trung Qu?c Nanyue – «Nam yue») v? m?t s? ng??i khаc.

M?t trong m?t s? qu?c gia Vi?t Nam c? d?i th?m ch? c?n mang t?n «Vi?t» (ti?ng Trung «Yue»). Nо n?m trong l?nh th? c?a t?nh Chi?t Giang hi?n d?i c?a Trung Qu?c v? t?n t?i trong th?i d?i D?ng Chu trong th?i ky Chunqiu v? Zhangguo, nh?ng gi?ng nh? t?t c? cаc qu?c gia d?u ti?n c?a Vi?t Nam, nо d? b? ng??i Trung Qu?c chinh ph?c v? d?ng hоa. Ch? cо Lacquets v? Auweets – cаc d?n t?c c?a Wanglang v? Aulac – c?c nam c?a t?t c? cаc qu?c gia d?u ti?n c?a Vi?t Nam – d? t? gi?i thoаt kh?i s? th?ng tr? c?a Trung Qu?c v? duy tr? ch? d? nh? n??c.

Ngh? nghi?p truy?n th?ng ch?nh l? tr?ng l?a n??c; H?n 200 gi?ng l?a d??c bi?t d?n, hai lo?i ch?nh l? c?ng (Gao te) v? d?nh (Gao NEP). Th? c?ng – d?t, th?u, d?t (gi?, t?i xаch, d? n?i th?t, mu), kh?c g?, dа, ng?, s?ng, s?n vеc ni (tr?n n?n den), d? trang s?c, vv

Nh?ng ng?i l?ng quy ho?ch d??ng ph? d??c bao quanh b?i h?ng r?o tre. ? trung t?m c?a ng?i l?ng th??ng l? m?t ng?i nh? chung (ding) – n?i t?p trung c?ng c?ng. Nh? ? l? khung, d?t, ba bu?ng. N?i ch?nh trong nh? l? b?n th? c?a t? ti?n. N?i th?t l? bаnh, r??ng d? d?ng d? d?ng, chi?u, v?ng. B? d? an l?m b?ng tre, v? d?a, v.v… l? d?c tr?ng.

Trang ph?c truy?n th?ng c?a nam v? n? l? аo khoаc th?ng v? qu?n d?i m?u n?u s?m (? ph?a b?c) ho?c den (? ph?a nam). B? d? thanh l?ch c?a ph? n? Aozai – m?t chi?c аo cho?ng tay ph?i d??c trang b? v?i c? аo d?ng v? qu?n r?t r?ng l?m b?ng l?a nh? cо th?u. Nam aozai kh?ng d??c trang b?, c?t nhi?u h?n. H? d?i nоn d?t l?m b?ng lа c? (nonla).

Trong trang ph?c truy?n th?ng c?a ph? n? v?ng d?ng b?ng s?ng H?ng, m?t chi?c vаy cо b?n t?ng, aotytkhan, cung d??c d?nh k?m, c?ng v?i dо h? deo m?t chi?c t?p d? m?u d?, m?t chi?c khan qu?ng c?, mokua, m?t chi?c mu r?ng v?nh cо vi?n kh?ng vi?n. Vаy b?n t?ng c?a Aotythan v? khan tr?m d?u mokua m?u den l? trang ph?c truy?n th?ng c?a ph? n? Vi?t Nam ? d?ng b?ng s?ng H?ng.

Th?c an ch?nh c?a ng??i Vi?t l? g?o, rau, cа, n??c m?m (namok m?), ? ph?a b?c – s?a d?u n?nh; Cаc mоn an ph? bi?n l? ph? g?o (fo, b?n, m? mien, bаnh g?o v?i nh?n th?t (nо), d? u?ng truy?n th?ng l? tr?, vodka g?o. H?t thu?c lа, nhai tr?u, t?y ch?nh l?m den rang l? ph? bi?n.

S? ph?n chia tr?n patronymia v?n c?n, thu?c v? y?u t? d?u ti?n c?a t?n cho bi?t. S? s?ng bаi c?a t? ti?n d??c phаt tri?n. V?o d?m giao th?a (T?t), m?t chi?c bаnh n?p (bantying) d??c n??ng, ng?i nh? d??c trang tr? v?i nh?ng c?nh d?o dang n? r?, h? t? ch?c cаc cu?c dua thuy?n, s?p x?p dаm r??c v?i h?nh ?nh c?a m?t con r?ng, treo d?n l?ng, v.v.

Van hоa d?n gian – m?t chu ky c?a nh?ng truy?n thuy?t v? t? ti?n v? anh h?ng van hоa c?a con r?ng cо ch? quy?n Lac Long Kuan, v? Au Ko v? 100 ng??i con trai c?a h? (50 ng??i trong s? h? d? di d?n v?ng n?i c?ng v?i m? c?a h?, v? 50, ng??i d?nh c? v?i cha c?a h? ? ph?a nam, tr? th?nh t? ti?n c?a ng??i Vi?t) v? vi?c x?y d?ng phаo d?i Koloa; V? cu?c d?u tranh c?a tinh th?n v?ng n?i Sean Tinh v?i tinh th?n n??c Sean Th?y d? chi?m h?u con gаi c?a nh? cai tr? Mi Nyong, v? ch? em chi?n binh Chyung, v? con r?a v?ng Kim Kui, ng??i cai tr? L? L?i v? thanh ki?m ma thu?t, b?i th? s? thi Thakh Shan v? nh?ng ng??i khаc. M?u.

Nh?c c? truy?n th?ng – g?y nam, b?n v? ba d?y, cung hai d?y (dan no), sаo tr?c (om dit) v? cаc lo?i khаc.




S? phаt tri?n c?a ng?n ng? Nam А


Cаc ng?n ng? Nam А bao g?m ng?n ng? c?a m?t s? d?n t?c ? D?ng Nam А, dо l?: cаc ng?n ng? Munda ? Hindustan, Mon Khmer ? D?ng D??ng, cаc ng?n ng? c?a Kashi, Wa, Palong, Riang v? Nankauri, h?p nh?t trong nhоm Kashi-Nicobar v? cаc ng?n ng? c?a d?n t?c Malacca c? d?i – Nhоm Pramalakk, bao g?m ng?n ng? c?a cаc b? l?c semanga v? hay.

Ng?n ng? Nam А – m?t gia d?nh (ho?c si?u gia d?nh, theo nhi?u cаch ph?n lo?i) cаc ng?n ng? ph? bi?n ? D?ng Nam А (Vi?t Nam, Thаi Lan, Campuchia, L?o, Mi?n Di?n, Malaysia, Trung Qu?c) v? ? ph?a d?ng ?n D?.

H?u h?t cаc ng?n ng? Nam А d??c s? d?ng b?i cаc nhоm ng??i nоi nh?, ch? y?u ? cаc khu v?c mi?n n?i d??c bao quanh b?i m?t d?n s? nоi ti?ng n??c ngo?i. Ngo?i l? l? ti?ng Vi?t v? ti?ng Khmer. Trong macrocomparativistic hi?n d?i, gia d?nh Nam А th??ng d??c bao g?m trong m?t nhоm si?u gi? thuy?t c?a ng?n ng? Аo.

Cаc ng?n ng? Nam А bao g?m h?n 150 ng?n ng? v?, theo ph?n lo?i th??ng d??c c?ng nh?n trong khoa h?c hi?n d?i, d??c chia th?nh ba nhаnh ch?nh: Munda, Mon-Khmer v? Nicobar. Tr??c dо, trong th?nh ph?n c?a cаc ng?n ng? Nam А, ng?n ng? n?y d??c d?a v?o m?t cаch v? t?.

Theo t? di?n h?c, nhаnh Nicobar tаch ra kh?i ph?n c?n l?i c?a cаc ng?n ng? Nam А trong thi?n ni?n k? th? 7 tr??c C?ng nguy?n. e., trong khi cаi sau ch? d??c chia hai thi?n ni?n k? sau (c?ng l?c v?i cаc ng?n ng? ?n-?u). Do dо, s? d?ng h?n n?u nоi v? hai gia d?nh ri?ng bi?t v? g?i cаc ng?n ng? Nam А l? si?u gia d?nh.

Tuy nhi?n, s? v?ng m?t c?a b?t ky s? tаi c?u tr?c ng?n ng? n?o d?i v?i cаc ng?n ng? Nicobaric l?m ph?c t?p dаng k? vi?c xаc d?nh t? nguy?n c?a r? Nicobaric, ch?c ch?n ?nh h??ng d?n d? tin c?y c?a v?t li?u Nicobaric. Do dо, trong t??ng lai, cu?c h?n h? n?y cо th? thay d?i dаng ch? ?.

Ng?n ng? Munda d??c chia th?nh ba nhоm.

1. B?c Munda:

Ng?n ng? Korku: cаc bang Maharashtra v? Madhya Pradesh (?n D?).

kherwari: cаc bang Bihar v? Orissa c?a ?n D?: Santali, Mundari, Ho v? kho?ng m?t tа ng?n ng? nh? h?n: Korva, Asuri, v.v.

2. Trung ??ng munda: ng?n ng? c?a Kharia (Madhya Pradesh) v? Juang (Orissa); – theo truy?n th?ng d??c bao g?m trong nhоm ph?a nam, nh?ng theo t? di?n h?c th? nо khа g?n v?i nhоm ph?a b?c.

3. Nam Munda (Sora): ng?n ng? c?a mi?n b?c Koraput: Sora / Jurai v? Gorum (T?y Bengal); ng?n ng? c?a mi?n nam Koraput: gutob, remo ho?c bond v? gata.

Chi nhаnh khmer

Gia d?nh Mon-Khmer bao g?m ph?n l?n cаc ng?n ng? Nam А v? d??c chia th?nh 10 nhоm, m?i quan h? gi?a ch?ng dang d??c ch? d?nh.

T?p do?n Khashi (?n D?)

Ti?ng Khmer d??c nоi ? Campuchia v? cаc khu v?c l?n c?n c?a Thаi Lan v? Vi?t Nam.

Nhоm Mon – Ng?n ng? Mon, incl. Ph??ng ng? Nyakur

Nhоm Peir (Campuchia v? cаc khu v?c l?n c?n c?a Thаi Lan) bao g?m cаc ng?n ng? nh? Chong, Samre, Pehar, v.v… Th?nh ph?n ch?nh xаc v? s? l??ng ng??i nоi v?n ch?a r? r?ng.

Nhоm Bakhnar bao g?m m?t s? nhоm nh?:

mi?n nam (Vi?t Nam): stieng, chrau, ph??ng ng? c?a mnong, sre (kehe, ma);

Ng?n ng? Bahnar (Vi?t Nam), d??c chia th?nh nhi?u ph??ng ng? v? tampon (Campuchia);





Конец ознакомительного фрагмента. Получить полную версию книги.


Текст предоставлен ООО «ЛитРес».

Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/pages/biblio_book/?art=50436805) на ЛитРес.

Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.



Если текст книги отсутствует, перейдите по ссылке

Возможные причины отсутствия книги:
1. Книга снята с продаж по просьбе правообладателя
2. Книга ещё не поступила в продажу и пока недоступна для чтения